Yaşam Kalitesinin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi

Yaşam kalitesi konusu, pozitif psikolojinin yoğun olarak çalıştığı konulardandır. Konu bireysel olarak ele alınabildiği gibi toplumsal açıdan da ele alınmaktadır. Yani toplulukların, şehirlerin ya da ülkelerin yaşam kalitesi ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Kaliteli bir yaşam sürüyor musunuz? Yaşam kalitenizin belirleyicileri nelerdir? Bu yazıda bunlara değinmeye çalışacağım.

Konu üzerine önemli çalışmalar yapan bilim insanlarından birisi Robert A. Cummins’dir. Kendisi “Applied Research in Quality of Life” adlı bilimsel derginin kurucusu ve editörüdür. Dergide yaşam kalitesi ile ilgili çalışmalar yayınlanmaktadır. Cummins, yaşam kalitesinin belirleyicisi olarak sekiz alan belirlemiştir. Bu sekiz alanda bireyin iyi olması, yaşamının kaliteli olduğunun bir göstergesi olarak değerlendirmiştir. Ayrıca bu konu üzerine geliştirdiği ve yaşam kalitesi araştırmalarında sıkça kullanılan “Kişisel İyi Oluş İndeksi” adında bir de ölçeği vardır. Şimdi, neymiş bu yaşam kalitesi alanları bakalım;

-yaşam koşulları (ekonomik refah vs.)                       -sağlık,

-bireyin yaşamdaki başarıları,                                      -diğer insanlarla ilişkiler,

-kendini güvende hissetme,                                         -kendisini yaşadığı topluma ait hissetmesi,

-geleceğe güven,                                                             -manevi yaşam memnuniyetidir.

Bu konu ile ilgili olarak bir diğer yaklaşım da, literatürde iyi oluş ya da iyilik hali olarak da geçen konudur. Buna göre bir bireyin iyi oluşuyla alakalı birtakım alanlar vardır. Bu alanları da şöyle sıralayabiliriz;

-fiziksel iyi oluş,                                                                –psikolojik iyi oluş,

-entelektüel iyi oluş,                                                        -sosyal iyi oluş,

-çevresel iyi oluş,                                                              -finansal iyi oluş,

-spiritüel (manevi) iyi oluş.

Konu üzerine araştırmalar yapan öncü bilim insanlarından birisi de Michael B. Frisch’tir. Kendisi, yaşam kalitesini belirlediğini düşündüğü alt alanlar belirlemiş ve bununla ilgili Cummins gibi bir ölçme aracı geliştirmiştir. Frich, ayrıca bu konu ile ile ilgili bir terapi modeli geliştirmiş ve ismini de “yaşam kalitesi terapisi” olarak adlandırmıştır. Bu terapi modeli pozitif psikoterapilerden birisidir ve oldukça da işlevsel görünmektedir. Frich’in belirlediği yaşam kalitesi alanları ise şunlardır;

-sağlık,                                                                                  -öz-saygı,

-amaçlar ve değerler,                                                         -para,

-iş,                                                                                          -oyun,

-öğrenme,                                                                             -yaratıcılık,

-yardımseverlik,                                                                  -aşk (romantik ilişkiler),

-arkadaşlık,                                                                           -çocuklar,

-akrabalar,                                                                             -ev yaşamı,

-komşuluk,                                                                            -toplumdur.

Bu yazımda, özet olarak yaşam kalitesiyle ilgili üç yaklaşımı anlatmaya çalıştım. Aslında dikkatli bir gözle baktığımızda, bu üç yaklaşımın büyük oranda birbirleriyle örtüştüğünü görebiliriz. Yaşam kalitesi araştırmaları son yıllarda pek çok ülke tarafından gerçekleştirilmekte ve aynen gayri safi milli hasıla gibi ülkelerin gayri safi mutluluk düzeyleri belirlenmektedir. Ülkeleri bir yana bırakırsak,  siz de bu alanları göz önünde bulundurarak yaşam kalitenizin ne düzeyde olduğu ile ilgili bir farkındalık geliştirebilirsiniz.

Kaliteli bir yaşam sürmeniz dileğiyle,

Dr. Tayfun Doğan

www.tayfundogan.net